«Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі» па заказе і пры фінансавай падтрымцы Міністэрства інфармацыі Рэспублікі Беларусь выдала персанальную энцыклапедыю «Уладзімір Караткевіч». Аддрукавана кніга на ААТ «Паліграфкамбінат імя Якуба Коласа».

Каля тысячы артыкулаў змешчана пад адной вокладкай. Ва ўступным артыкуле энцыклапедысты адзначаюць: «Энцыклапедыя — гэта першы крок, трывалая прыступка да стварэння паўнавартаснай шматтомнай персанальнай энцыклапедыі «Уладзімір Караткевіч». Некаторыя артыкулы могуць стаць тэмай для абароны кандыдацкіх і доктарскіх дысертацый, натхніць студэнтаў на напісанне курсавых работ. Настаўнікі знойдуць шмат карыснай інфармацыі для падрыхтоўкі ўрокаў, а вучні — дадатковы матэрыял для атрымання высокай адзнакі. На ніве караткевічазнаўства ёсць яшчэ да канца не распрацаваныя тэмы — гэта багатая глеба для маладых спецыялістаў». Такім чынам, выдаўцы сціпла заўважылі, што адзіны том, у якім сабрана ўсё ж неймаверна шмат інфармацыі пра жыццё і творчасць класіка беларускай літаратуры, — проста пачатак.

І ўсё ж зроблена вялікая, вартая станоўчых ацэнак справа. Нагадаем, што персанальных энцыклапедый не так і шмат увогуле. І зусім няшмат іх у гісторыі беларускага кнігадрукавання. Няма і паўстагоддзя, як такія выданні, дзякуючы «Беларускай Энцыклапедыі», пачалі з'яўляцца на свет. У 1986 годзе выйшла аднатомная персанальная энцыклапедыя «Янка Купала». Параўнальна нядаўна — паўторнае выданне ў трох тамах. Ёсць персанальныя энцыклапедыі, прысвечаныя Францыску Скарыну і Максіму Багдановічу. І вось героем яшчэ адной персанальнай энцыклапедыі стаў аўтар рамана «Каласы пад сярпом тваім», іншых неўміручых твораў і ўсё, што звязана з яго імем.

У чытача новага выдання (удзел у стварэнні апошняга ўзялі многія і многія дасведчаныя аўтары) з'явіцца віртуальная магчымасць адправіцца па розных адрасах, дзе жыў і дзе пісаў свае творы вялікі пісьменнік. Арэнбург («У Арэнбургу скончыў шосты клас», — з аўтабіяграфіі У.Караткевіча), Віцебск, Гродзеншчына, Далёкі Усход (плёнам уражанняў Караткевіча ад убачанага стала аповесць «Чазенія»), Друскінінкай, Дубулты, Кіеў (у час вучобы ў Кіеўскім універсітэце Уладзімір зацікавіўся гісторыяй паўстання 1863—1864 гг.; актыўна займаўся навуковай работай, удзельнічаў у археалагічных раскопках, супрацоўнічаў з многімі музеямі, пісаў вершы), Крым, Кунгур (некаторы час знаходзіўся ў яго наваколлі ў дзіцячым доме ў Вялікую Айчынную вайну), Лесавічы (вёска ў Кіеўскай вобласці, дзе пасля заканчэння Кіеўскага ўніверсітэта пісьменнік працаваў настаўнікам), Масква, з якой Уладзіміра Сямёнавіча звязвала надзвычай шмат, Мір... Магчыма, што і не ўсе караткевічаўскія адрасы ўвайшлі ў энцыклапедыю, пра некаторыя гарады, паселішчы, мясціны напісана вельмі сцісла. І ўсё ж у гэтых згадках — сапраўдная караткевічаўская геаграфія, якая тлумачыць і характар многіх твораў.

Надзвычай захапляльнымі падаюцца артыкулы пра сяброў, блізкіх Караткевічу людзей: Адама Мальдзіса, Вячаслава Рагойшу, Таццяну Кабржыцкую, Рыгора Барадуліна, Сяргея Панізніка... Часам пра некаторых з сяброў, добрых знаёмых напісана коратка, зусім лаканічна. Але ж нельга не ўлічваць, што перад намі — энцыклапедычнае выданне, якое і патрабуе гэтай лаканічнасці. Асобна расказваецца пра творы класіка. Многія тэмы — пра гістарычныя падзеі, пэўныя мастацкія з'явы, віды мастацтва, жанры літаратуры ў дачыненні да творчасці У.Караткевіча: «Грунвальдская бітва», «Дакументальнае кіно», «Дэтэктыў», «Балада», «Неарамантызм», «Сатыра». Шмат артыкулаў — пра мастакоў, акцёраў, рэжысёраў, з якімі сябраваў пісьменнік, што нараджалі творы пад уплывам яго раманаў, аповесцяў, вершаў, здымаліся ў фільмах па творах У.Караткевіча, ігралі ў спектаклях па яго п'есах.

«Уладзімір Караткевіч» — пачатак энцыклапедычнага асэнсавання жыцця і творчасці слаўнага сына нашай Бацькаўшчыны. Важна захаваць энергію, пашырыць інціыятывы, якія спрыялі нараджэнню гэтага па-свойму ўнікальнага творчага, навукова-выдавецкага праекта. І ў такім разе ў энцыклапедыі «Уладзімір Караткевіч» абавязкова будзе працяг.

А што да новых ідэй, якія хацелася б бачыць рэалізаванымі ў рэчышчы стварэння персанальных энцыклапедый, то даўно наспела патрэба ў выданнях пра народных паэтаў Беларусі Якуба Коласа, Аркадзя Куляшова, пра Максіма Гарэцкага, Францішка Багушэвіча, іншых дзеячаў беларускай культуры, асветніцтва, беларускага прыгожага пісьменства.

Інфармацыя падрыхтавана па матэрыялах газеты «Звязда».